Thomas Girtin

Thomas Girtin (1775–1802) was een spilfiguur in de Engelse aquarel- en etskunst, wiens korte maar briljante carrière de status van de aquarelschilderkunst aanzienlijk verhoogde. Als tijdgenoot, vriend en rivaal van de gevierde J.M.W. Turner speelden Girtins innovaties in techniek en visie een cruciale rol in de transformatie van aquarel van een ondergeschikte kunstvorm, voornamelijk gebruikt voor het inkleuren van topografische tekeningen, tot een krachtig medium dat in staat was tot expressieve, atmosferische landschappen. Zijn vroege dood op zevenentwintigjarige leeftijd maakte een einde aan een veelbelovende carrière, maar zijn invloed op de Britse kunst, met name de landschapsschilderkunst, blijft diepgaand.

Geboren in Southwark, Londen, op 18 februari 1775, was Thomas Girtin de zoon van een welvarende borstelmaker van hugenootse afkomst. Zijn vader stierf toen hij jong was. Girtins artistieke neigingen kwamen al vroeg tot uiting, en hij kreeg aanvankelijk tekenlessen voordat hij rond 1789 in de leer ging bij de topografische aquarellist Edward Dayes. Hoewel er berichten zijn over een moeilijke leertijd, is het duidelijk dat Dayes het ontluikende talent van zijn leerling niet volledig waardeerde. Tijdens zijn tienerjaren ontwikkelde Girtin een hechte vriendschap met J.M.W. Turner. De twee jonge kunstenaars werden vaak samen ingehuurd om prenten in te kleuren en werkten samen aan het kopiëren van werken voor Dr. Thomas Monro, een belangrijke vroege mecenas. Girtin begon in 1794 te exposeren aan de Royal Academy, waar hij zijn vaardigheid in architectonische en topografische onderwerpen toonde.

De vroege werken van Girtin volgden de 18e-eeuwse topografische stijl, maar hij ontwikkelde al snel een gedurfdere, ruimtelijkere en romantische benadering van het landschap. Hij ondernam talrijke schetsreizen door Groot-Brittannië, waaronder Noord-Engeland, Noord-Wales en het West Country, die rijk materiaal voor zijn kunst opleverden. Deze reizen inspireerden een nieuw aquarelpalet, gekenmerkt door warme bruinen, leigrijzen, indigo's en paarsen. Hij verwierf invloedrijke mecenassen zoals Lady Sutherland en Sir George Beaumont en was een vooraanstaand lid van "The Brothers", een schetsgenootschap. Tegen 1799 was zijn reputatie gevestigd. Zijn innovatieve gebruik van brede wassingen met sterke kleuren, waarbij hij de traditionele methode van onderschildering in grijze wassing achterwege liet, markeerde een belangrijke technische vooruitgang. "Het Witte Huis in Chelsea" (1800) is een van zijn meest gevierde werken, bewonderd om zijn atmosferische diepte.

In 1800 trouwde Girtin met Mary Ann Borrett. Zijn gezondheid begon echter achteruit te gaan. Eind 1801 bracht hij vijf en een halve maand door in Parijs. Gedurende deze periode maakte hij aquarellen en potloodschetsen die later postuum werden gepubliceerd als "Twintig Gezichten in Parijs en Omgeving". Bij zijn terugkeer in Londen in 1802, ondanks zijn verslechterende gezondheid, begon Girtin aan een ambitieus project: de "Eidometropolis", een enorm 360-graden panorama van Londen. Met een hoogte van 18 voet en een omtrek van 108 voet werd het tentoongesteld met veel publieke bijval, bekend om zijn naturalistische weergave van stedelijk licht en atmosfeer. Dit streven weerspiegelde Girtins wens om een breder publiek te bereiken dan de traditionele mecenaat. Tragisch genoeg stierf Thomas Girtin op 9 november 1802 in zijn schildersatelier, op de jonge leeftijd van zevenentwintig jaar, waarschijnlijk aan astma of consumptie.

De artistieke stijl van Girtin was revolutionair. Hij evolueerde van precieze topografische weergaven naar een meer evocatieve interpretatie van het landschap. Zijn techniek omvatte brede, vloeiende wassingen van transparante aquarel, waardoor het wit van het papier kon bijdragen aan de helderheid. Hij experimenteerde met pen, bruine inkt en vernis voor rijkere tonen. Dit afstappen van nauwgezette details ten gunste van het vastleggen van stemming, licht en atmosferische effecten was centraal in de opkomende Romantische beweging. Zijn technische innovaties, zoals de directe toepassing van kleur zonder grijze monochrome onderschildering, waren instrumenteel in het vestigen van aquarel als een onafhankelijk, expressief medium. J.M.W. Turner merkte beroemd op: "Als Tom Girtin had geleefd, was ik verhongerd", een bewijs van Girtins immense talent. Hoewel zijn carrière kort was, was de bijdrage van Thomas Girtin aan de Britse kunst transformerend en baande hij de weg voor toekomstige generaties aquarellisten en landschapsschilders.