Τόμας Γκέρτιν

Ο Τόμας Γκέρτιν (1775–1802) ήταν ένας κομβικός Άγγλος υδατογράφος και χαράκτης, του οποίου η σύντομη αλλά λαμπρή καριέρα ανύψωσε σημαντικά το κύρος της υδατογραφίας. Σύγχρονος, φίλος και αντίπαλος του διάσημου Τζ.Μ.Γ. Τέρνερ, οι καινοτομίες του Γκέρτιν στην τεχνική και την οπτική έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μετατροπή της υδατογραφίας από μια δευτερεύουσα μορφή τέχνης, που χρησιμοποιούνταν κυρίως για τον χρωματισμό τοπογραφικών σχεδίων, σε ένα ισχυρό μέσο ικανό για εκφραστικά, ατμοσφαιρικά τοπία. Ο πρόωρος θάνατός του σε ηλικία είκοσι επτά ετών διέκοψε μια καριέρα τεράστιων υποσχέσεων, ωστόσο η επιρροή του στην πορεία της βρετανικής τέχνης, ιδιαίτερα της τοπιογραφίας, παραμένει βαθιά.

Γεννημένος στο Σάουθγουορκ του Λονδίνου, στις 18 Φεβρουαρίου 1775, ο Τόμας Γκέρτιν ήταν γιος ενός εύπορου κατασκευαστή πινέλων ουγενότικης καταγωγής. Ο πατέρας του πέθανε όταν ήταν νέος. Οι καλλιτεχνικές τάσεις του Γκέρτιν εμφανίστηκαν νωρίς, και έλαβε αρχικά μαθήματα σχεδίου πριν μαθητεύσει στον τοπογράφο υδατογράφο Έντουαρντ Ντέις γύρω στο 1789. Αν και υπάρχουν αναφορές για δύσκολη μαθητεία, είναι σαφές ότι ο Ντέις δεν εκτίμησε πλήρως το ανερχόμενο ταλέντο του μαθητή του. Κατά την εφηβεία του, ο Γκέρτιν ανέπτυξε στενή φιλία με τον Τζ.Μ.Γ. Τέρνερ. Οι δύο νεαροί καλλιτέχνες απασχολούνταν συχνά μαζί για να χρωματίζουν εκτυπώσεις και συνεργάστηκαν στην αντιγραφή έργων για τον Δρ. Τόμας Μόνρο, έναν σημαντικό πρώιμο προστάτη. Ο Γκέρτιν άρχισε να εκθέτει στη Βασιλική Ακαδημία το 1794, επιδεικνύοντας την ικανότητά του σε αρχιτεκτονικά και τοπογραφικά θέματα.

Τα πρώιμα έργα του Γκέρτιν ακολούθησαν το τοπογραφικό ύφος του 18ου αιώνα, αλλά σύντομα ανέπτυξε μια πιο τολμηρή, ευρύχωρη και ρομαντική προσέγγιση στο τοπίο. Πραγματοποίησε πολυάριθμες περιοδείες σχεδίασης σε όλη τη Βρετανία, συμπεριλαμβανομένης της βόρειας Αγγλίας, της Βόρειας Ουαλίας και της Δυτικής Χώρας, οι οποίες παρείχαν πλούσιο υλικό για την τέχνη του. Αυτά τα ταξίδια ενέπνευσαν μια νέα παλέτα υδατογραφίας, που χαρακτηριζόταν από ζεστά καφέ, γκρι σχιστόλιθου, λουλακί και μωβ. Απέκτησε σημαντικούς προστάτες όπως η Λαίδη Σάδερλαντ και ο Σερ Τζορτζ Μπόμοντ και ήταν ηγετικό μέλος των «Αδελφών», μιας εταιρείας σχεδίασης. Μέχρι το 1799, η φήμη του είχε εδραιωθεί. Η καινοτόμος χρήση ευρέων πλύσεων έντονου χρώματος, εγκαταλείποντας την παραδοσιακή μέθοδο της υποσκίασης με γκρι πλύση, σηματοδότησε μια σημαντική τεχνική πρόοδο. Το «Λευκό Σπίτι στο Τσέλσι» (1800) είναι ένα από τα πιο διάσημα έργα του, που θαυμάζεται για το ατμοσφαιρικό του βάθος.

Το 1800, ο Γκέρτιν παντρεύτηκε τη Μαίρη Ανν Μπόρετ. Η υγεία του, ωστόσο, άρχισε να επιδεινώνεται. Στα τέλη του 1801, πέρασε πεντέμισι μήνες στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δημιούργησε υδατογραφίες και σχέδια με μολύβι που δημοσιεύθηκαν αργότερα μετά θάνατον ως «Είκοσι Απόψεις του Παρισιού και των Περιχώρων του». Με την επιστροφή του στο Λονδίνο το 1802, παρά την επιδεινούμενη υγεία του, ο Γκέρτιν ξεκίνησε ένα φιλόδοξο έργο: την «Εϊδομητρόπολη», ένα τεράστιο πανόραμα 360 μοιρών του Λονδίνου. Με ύψος 18 πόδια και περιφέρεια 108 πόδια, εκτέθηκε με μεγάλη επιτυχία στο κοινό, και διακρίθηκε για τη νατουραλιστική του απεικόνιση του αστικού φωτός και της ατμόσφαιρας. Αυτή η προσπάθεια αντικατόπτριζε την επιθυμία του Γκέρτιν να προσεγγίσει ένα ευρύτερο κοινό πέρα από την παραδοσιακή προστασία. Τραγικά, ο Τόμας Γκέρτιν πέθανε στις 9 Νοεμβρίου 1802, στο εργαστήριο ζωγραφικής του, σε νεαρή ηλικία είκοσι επτά ετών, πιθανότατα από άσθμα ή φυματίωση.

Το καλλιτεχνικό ύφος του Γκέρτιν ήταν επαναστατικό. Μετακινήθηκε από τις ακριβείς τοπογραφικές αποδόσεις προς μια πιο υποβλητική ερμηνεία του τοπίου. Η τεχνική του περιλάμβανε ευρείες, ρευστές πλύσεις διαφανούς υδατογραφίας, επιτρέποντας στο λευκό του χαρτιού να συμβάλει στη φωτεινότητα. Πειραματίστηκε με πένα, καφέ μελάνι και βερνίκι για πλουσιότερους τόνους. Αυτή η απομάκρυνση από τη σχολαστική λεπτομέρεια υπέρ της σύλληψης της διάθεσης, του φωτός και των ατμοσφαιρικών επιδράσεων ήταν κεντρική στο αναδυόμενο Ρομαντικό κίνημα. Οι τεχνικές του καινοτομίες, όπως η άμεση εφαρμογή χρώματος χωρίς γκρι μονοχρωματική υποζωγράφιση, συνέβαλαν καθοριστικά στην καθιέρωση της υδατογραφίας ως ανεξάρτητου, εκφραστικού μέσου. Ο Τζ.Μ.Γ. Τέρνερ παρατήρησε περίφημα, «Αν ζούσε ο Τομ Γκέρτιν, θα πεινούσα», μια απόδειξη του τεράστιου ταλέντου του Γκέρτιν. Αν και η καριέρα του ήταν σύντομη, η συμβολή του Τόμας Γκέρτιν στη βρετανική τέχνη ήταν μεταμορφωτική, ανοίγοντας το δρόμο για τις μελλοντικές γενιές υδατογράφων και τοπιογράφων.