Paul Sandby

Paul Sandby RA (1731 – 1809) staat bekend als een sleutelfiguur in de Britse kunstgeschiedenis, gevierd als "de vader van de moderne aquarellandschapsschilderkunst" en een pionier van de aquatint-prenttechniek. Geboren in Nottingham in 1731 en gedoopt in hetzelfde jaar, werden Sandby's vroege artistieke neigingen waarschijnlijk gevoed door zijn oudere broer, Thomas Sandby, die later een vooraanstaand architect werd. In 1745, aan de vooravond van belangrijke politieke onrust, verhuisde Paul naar Londen, waar Thomas hem hielp een positie te bemachtigen op de militaire tekenafdeling van de Tower of London. Deze vroege blootstelling aan cartografie en nauwkeurig tekenwerk zou zijn nauwgezette artistieke aanpak diepgaand vormen.

Na de Jacobitische opstand van 1745 werd Sandby benoemd tot hoofdtekenaar van de militaire landmeting van de Schotse Hooglanden, een rol die hij van 1747 tot 1752 vervulde. Hoofdzakelijk gestationeerd in Edinburgh, was deze periode vormend. Belast met het voorbereiden van ontwerpen voor nieuwe bruggen, vestingwerken en gedetailleerde kaarten, verdiepte Sandby zich tegelijkertijd in het Schotse landschap. Hij produceerde talrijke aquarellandschappen en schetsen die het veranderende terrein, het lokale leven en belangrijke gebeurtenissen documenteerden, zoals zijn aangrijpende afbeelding van de executie van de vervalser John Young. Het was tijdens deze jaren dat hij ook begon te experimenteren met etsen, waarmee hij de basis legde voor zijn latere grafische innovaties. Zijn toewijding aan het vastleggen van de essentie van Schotland was duidelijk, aangezien hij bekend stond om het meedragen van een exemplaar van "Theatrum Scotiae" ter inspiratie.

Omstreeks 1752 verliet Sandby de Ordnance Survey en voegde zich bij zijn broer Thomas, die was benoemd tot plaatsvervangend boswachter van Windsor Great Park. Hier assisteerde Paul Thomas bij architectonische projecten, waaronder de aanleg van Virginia Water, en produceerde hij een uitgebreide reeks tekeningen van Windsor Castle en omgeving, waarvan vele werden verworven door Sir Joseph Banks. Zijn vaardigheid in het weergeven van "echte gezichten uit de natuur" leverde hem lof op van tijdgenoten als Thomas Gainsborough. Sandby's artistieke output diversifieerde verder; hij creëerde talrijke etsen, waaronder de populaire serie "The Cries of London" (1760), en met name een reeks karikaturen die William Hogarth satiriseerden. In 1757 trouwde hij met Anne Stogden, en tegen 1760 had het paar zich in Londen gevestigd.

Sandby's reputatie groeide en hij werd een actieve deelnemer aan de bloeiende Londense kunstscene. Hij droeg bij aan de eerste tentoonstelling van de Society of Artists in 1760 en werd een van de directeuren in 1765. Een mijlpaal in zijn carrière kwam in 1768 toen hij een van de 28 stichtende leden van de Royal Academy of Arts werd, genomineerd door koning George III. In hetzelfde jaar werd hij benoemd tot hoofddocent tekenen aan de Royal Military Academy in Woolwich, een prestigieuze functie die hij meer dan dertig jaar bekleedde tot 1799. Zijn betrokkenheid bij de Royal Academy was onwrikbaar; hij diende regelmatig in de raad en exposeerde zijn werken bijna jaarlijks van 1769 tot aan zijn dood, waarmee hij zijn evoluerende meesterschap demonstreerde.

Een belangrijke bijdrage aan de prentkunst was Sandby's baanbrekende werk met aquatint. Hoewel hij niet de uitvinder ervan was, leerde hij het proces van Peter Perez Burdett rond 1773 en verbeterde het cruciaal door de introductie van de spirit ground-techniek, die meer schilderachtige tonale effecten mogelijk maakte. Hij noemde het proces 'aquatinta', met de bedoeling het te gebruiken voor de getrouwe reproductie van aquarellen, waardoor topografische kunst toegankelijker werd voor een breder publiek en de gouden eeuw van Britse kleurendrukboeken mogelijk werd. Sandby was een productief reiziger en ondernam uitgebreide reizen door Groot-Brittannië en Ierland om landschappen, oude monumenten en statige huizen te schetsen. Zijn reizen naar Wales, met name met Sir Joseph Banks in 1773, resulteerden in invloedrijke publicaties van Welshe gezichten, waardoor het pittoreske landschap verder populair werd.

De nalatenschap van Paul Sandby is veelzijdig. Hij beïnvloedde de ontwikkeling van de Britse aquarelschool diepgaand, niet alleen door zijn eigen uitgebreide oeuvre, maar ook als gewaardeerd tekenleraar, die leerlingen instrueerde waaronder koningin Charlotte en de koninklijke prinsen. Zijn aquarellen stonden bekend om hun helderheid, gedetailleerde observatie en bekwame weergave van licht en atmosfeer, waarbij vaak topografische nauwkeurigheid met pittoreske charme werd vastgelegd. Hoewel sommige critici zijn stijl te letterlijk vonden, was dit deels een gevolg van zijn financiële noodzaak om verkoopbare werken te produceren, aangezien hij niet uit een welgestelde achtergrond kwam. Ondanks zijn successen was hij in zijn latere jaren afhankelijk van een pensioen van de Royal Academy. Paul Sandby stierf op 7 november 1809 in Paddington, Londen. Hoewel hij soms werd overschaduwd door kunstenaars die hij beïnvloedde, zoals J.M.W. Turner, verzekeren zijn fundamentele bijdragen aan de aquarelschilderkunst en de aquatint-prentkunst zijn plaats als een transformerende figuur in de Britse kunst.