Alexej Harlamoff

Alexei Alexeievich Harlamoff (1840–1925) was een vooraanstaand Russisch schilder, gevierd om zijn gevoelige portretten, met name van jonge meisjes, en zijn trouw aan de academische traditie, later doordrenkt met Parijse invloeden. Geboren op 18 oktober 1840 in het dorp Dyachevka nabij Saratov in een familie van lijfeigenen, werd Harlamoffs vroege leven gekenmerkt door de sociale beperkingen van zijn tijd. Een cruciaal moment deed zich echter voor in 1850 toen zijn familie hun vrijheid verkreeg, wat de weg vrijmaakte voor de jonge Alexei om zijn ontluikende artistieke talenten na te streven. Zijn belofte was al vroeg duidelijk, wat ertoe leidde dat hij in 1854 gaststudent werd aan de prestigieuze Keizerlijke Academie voor Schone Kunsten in Sint-Petersburg. Daar begon hij zijn vaardigheden aan te scherpen en behaalde hij zijn eerste onderscheidingen, waaronder een zilveren medaille van de tweede klasse voor een tekening in 1857, wat het begin markeerde van een opmerkelijke artistieke reis.

Aan de Keizerlijke Academie bloeide Harlamoff op onder leiding van de historieschilder Alexey Tarasovich Markov. Hij toonde consequent excellentie en won een zilveren medaille van de tweede klasse voor een schets in 1862 en twee zilveren medailles van de eerste klasse in 1863. Zijn academische bekwaamheid culmineerde in belangrijke prestaties: een gouden medaille van de tweede klasse in 1866 voor zijn schilderij "De doop van de Kievanen", en, cruciaal, een gouden medaille van de eerste klasse in 1868 voor "De terugkeer van de verloren zoon". Deze laatste prijs was niet louter een eer; het leverde hem een begeerde beurs van de Academie op om in Parijs te studeren, een stad die zijn artistieke ontwikkeling diepgaand zou vormen. Hij vertrok in 1869 naar Parijs, klaar om nieuwe invloeden op te nemen en zijn kunst te verfijnen op een groter Europees toneel.

Bij zijn aankomst in Parijs dompelde Harlamoff zich snel onder in de levendige kunstscene. Zijn vroege jaren in het buitenland omvatten reizen naar Normandië en Nederland met collega-kunstenaar Alexey Bogolyubov, en een bezoek aan Londen om Oude Meesters te bestuderen. Een belangrijke opdracht kwam in 1870 van de Academie voor Schone Kunsten om Rembrandts "De anatomische les van Dr. Tulp" te kopiëren, een taak die hij tussen 1871 en 1872 nauwgezet uitvoerde in Den Haag. Een cruciaal keerpunt was zijn ontmoeting met Léon Bonnat in 1872, bij wiens onafhankelijke atelier Harlamoff zich aansloot. Bonnats begeleiding was instrumenteel, waardoor Harlamoff werd blootgesteld aan kosmopolitische artistieke stromingen en zijn portrettechniek werd verfijnd. Tegen 1874 verwierf Harlamoff erkenning, werd hij lid van de Kunstacademie voor zijn portret van de graveur Pozhalostin en integreerde hij in de kring van Russische emigrantenintellectuelen, waartoe Ivan Toergenjev en de familie Viardot behoorden, die belangrijke beschermheren en onderwerpen werden.

Hoewel Harlamoff succes boekte met opdrachtportretten van vooraanstaande figuren zoals tsaar Alexander II, Ivan Toergenjev en Pauline Viardot-Garcia, is hij misschien het meest geliefd om zijn genrestukken met jonge meisjes. Vaak gebruikte hij zijn eigen dochter als model, en deze werken, die zijn onderwerpen soms in Italiaanse of Boheemse kledij afbeelden, worden gekenmerkt door een zachte onschuld en een diep gevoel. Zijn artistieke stijl, diep geworteld in het Russische academisme, werd elegant verlicht door zijn Parijse ervaring en de invloed van Bonnat, wat resulteerde in een kenmerkende mix van nauwgezette details, subtiele kleurstelling en een zachte, delicate penseelstreek die een ongrijpbare kwaliteit aan zijn afbeeldingen verleende. Deze unieke gevoeligheid legde de tederheid en vluchtige schoonheid van de jeugd vast met opmerkelijke empathie.

Gedurende zijn hele carrière nam Harlamoff actief deel aan de kunstwereld. Hij exposeerde regelmatig op de prestigieuze Parijse Salon en was te zien op de Wereldtentoonstellingen in Parijs (1878, waar hij een medaille van de tweede klasse won voor zijn portret van Alexander F. Onegin, en 1900, significant in de Russische Sectie). Hij was in 1877 medeoprichter van de Vereniging van Russische Kunstenaars voor Wederzijdse Steun en Liefdadigheid in het Buitenland. In 1880 sloot hij zich, op aandringen van Ivan Kramskoi, aan bij de progressieve Russische kunstbeweging door lid te worden van de Vereniging van Rondreizende Kunsttentoonstellingen (Peredvizhniki). Zijn bijdragen werden erkend met belangrijke onderscheidingen, waaronder de benoeming tot Chevalier in het Legioen van Eer in Frankrijk in 1900 en de ontvangst van de Russische Orde van Sint-Vladimir (4e Klasse) in 1902.

In zijn latere jaren bleef Harlamoff schilderen en exposeren, hij behield zijn atelier in Parijs en verhuisde in 1909 naar de Boulevard de Rochechouart. Hij bleef verbonden met de Russische kunstscene en nam deel aan tentoonstellingen in Moskou en Sint-Petersburg. Na de dood van zijn mentor Bogolyubov in 1896 werd Harlamoff voorzitter van de Vereniging van Russische Kunstenaars in Parijs. Alexei Harlamoff overleed op 10 april 1925 in zijn Parijse atelier, met de sopraan Félia Litvinne, een goede vriendin, als zijn enige erfgename. Tegenwoordig bevinden zijn werken zich in gewaardeerde museumcollecties, waaronder het Staats Russisch Museum in Sint-Petersburg en de Tretjakovgalerij in Moskou, wat zijn nalatenschap als een meesterlijke Russische schilder wiens kunst blijft resoneren met zijn delicate schoonheid en emotionele diepte, veiligstelt.