Félix Ziem

Félix-François Georges Philibert Ziem (1821–1911) was een vooraanstaand Frans schilder van de School van Barbizon, gevierd om zijn lumineuze afbeeldingen van Venetië en Constantinopel, evenals zijn oriëntalistische werken. Geboren in Beaune, Bourgondië, uit een Franse moeder en een vader van Kroatische afkomst, streefde Ziem aanvankelijk een carrière in de architectuur na en studeerde aan de École des Beaux-Arts in Dijon. Hij werkte zelfs een periode als architect na zijn verhuizing naar Marseille in 1839. Zijn ware passie lag echter bij de schilderkunst, een roeping die diep werd aangewakkerd tijdens een transformerende reis naar Italië in 1841. Vooral de betoverende schoonheid van Venetië liet een onuitwisbare indruk op hem achter en werd een levenslange inspiratiebron en een terugkerend onderwerp in zijn omvangrijke oeuvre.

Tegen 1849 was Ziem volledig overgestapt op een carrière als kunstenaar en maakte hij een succesvol debuut op de Parijse Salon, waar zijn werken met lovende kritieken en publiek enthousiasme werden ontvangen. Dit markeerde het begin van een lange en welvarende carrière, waarin hij een regelmatige exposant op de Salon werd en verschillende medailles en onderscheidingen won. Ziem was een onvermoeibare reiziger, die door Europa, het Midden-Oosten (inclusief Egypte en het Ottomaanse Rijk) en Noord-Afrika trok. Deze reizen boden hem een rijk tapijt van scènes en culturen, die hij vertaalde in dromerige, lichtovergoten landschappen en zeegezichten. Zijn stijl, gekenmerkt door levendige kleuren, atmosferische diepte en een meesterlijk spel van licht, trok vergelijkingen met de werken van J.M.W. Turner en plaatste hem in lijn met de naturalistische tendensen van de schilders van de School van Barbizon, met wie hij soms samenwerkte in het Woud van Fontainebleau.

Ziem was niet alleen artistiek begaafd, maar ook opmerkelijk productief en commercieel scherpzinnig. Zijn oeuvre wordt geschat op meer dan 10.000 schilderijen. Hij hield nauwgezette kasboeken bij, waarin hij zijn verkopen en mecenassen gedetailleerd beschreef, wat getuigt van een scherp zakelijk inzicht dat bijdroeg aan zijn aanzienlijke financiële succes. Hij trok een breed scala aan invloedrijke mecenassen aan, waaronder de aristocratie en de Franse staat. Ondanks zijn uitgebreide reizen vestigde Ziem zijn hoofdverblijven en ateliers in Martigues, een kleine vissershaven nabij Marseille, die hij koesterde vanwege het mediterrane licht, en in Venetië, waar hij decennialang bijna jaarlijks terugkeerde. Hij had ook een atelier in Montmartre, Parijs, en stond bekend om zijn vrijgevigheid, waarbij hij vaak jonge, worstelende kunstenaars hielp.

Zijn artistieke techniek was innovatief; hij stond bekend om het zelf bereiden van zijn pigmenten, met name zijn levendige blauwtinten, die zelfs door Vincent van Gogh werden bewonderd. Ziem werkte uitgebreid op basis van schetsen en aquarellen die ter plaatse werden gemaakt, maar voltooide zijn olieverfschilderijen doorgaans in het atelier, wat een verfijnde en enigszins geïdealiseerde interpretatie van de waargenomen werkelijkheid mogelijk maakte. Zijn Venetiaanse scènes, met hun glinsterende kanalen en iconische architectuur badend in gouden licht, en zijn afbeeldingen van bruisende Ottomaanse havens met hun exotische figuren en grote moskeeën, werden zijn handelsmerk. Hij ving vakkundig de unieke sfeer van elke locatie, van de rustige lagunes van Venetië tot de bruisende energie van Constantinopel.

Gedurende zijn lange carrière ontving Félix Ziem talrijke onderscheidingen, waaronder de benoeming tot Ridder in het Legioen van Eer in 1857 en tot Officier in 1878. Een significant bewijs van zijn statuur kwam in 1910, een jaar voor zijn dood, toen hij de eerste levende kunstenaar werd wiens werken het Louvre Museum binnenkwamen, als onderdeel van het legaat Chauchard. In 1908 werd in Martigues het Musée Ziem ingehuldigd, gewijd aan zijn werk, wat zijn nalatenschap verder verstevigde. Bij zijn dood in Parijs in 1911 liet Ziem een rijke artistieke erfenis na. Zijn schilderijen worden nog steeds gevierd en bevinden zich in prestigieuze museumcollecties over de hele wereld, waaronder het Hermitage Museum in Sint-Petersburg, de National Gallery of Art in Washington, D.C., en het Metropolitan Museum of Art in New York, waarmee zijn plaats als een belangrijke figuur in de 19e-eeuwse Europese kunst is verzekerd.