Camille Pissarro

Jacob Abraham Camille Pissarro, geboren op 10 juli 1830 op het eiland St. Thomas in Deens-West-Indië (nu de Amerikaanse Maagdeneilanden), was een spilfiguur in zowel het impressionisme als het neo-impressionisme. Zijn vader, van Portugees-Joodse afkomst met de Franse nationaliteit, en zijn moeder, uit een Frans-Joodse familie, runden een handelsonderneming. Deze gemengde afkomst en opvoeding op een Caribisch eiland vormden een unieke achtergrond voor zijn vroege leven. Op twaalfjarige leeftijd werd Pissarro naar een kostschool in Passy, Frankrijk, gestuurd, waar hij waardering voor kunst ontwikkelde en werd aangemoedigd om naar de natuur te tekenen. Teruggekeerd naar St. Thomas werkte hij in het bedrijf van zijn vader, maar wijdde zijn vrije tijd aan schetsen. Zijn ontmoeting met de Deense kunstenaar Fritz Melbye rond 1850 verstevigde zijn artistieke ambities, wat ertoe leidde dat hij zijn familie verliet en Melbye twee jaar lang vergezelde naar Venezuela, waar hij ijverig landschappen en het lokale leven documenteerde.

In 1855 verhuisde Pissarro naar Parijs om zich serieus aan de kunst te wijden. Hij studeerde aan de École des Beaux-Arts en de Académie Suisse, maar vond hun traditionele methoden verstikkend. Hij zocht leiding bij Jean-Baptiste-Camille Corot, wiens nadruk op het schilderen in de open lucht (en plein air) en het vastleggen van natuurlijk licht hem diepgaand beïnvloedde. Pissarro bewonderde ook het realisme van Gustave Courbet en Jean-François Millet. Tijdens zijn studie raakte hij bevriend met jongere kunstenaars als Claude Monet, Paul Cézanne en Armand Guillaumin, die zijn onvrede deelden met het academische kunstestablishment en de rigide Parijse Salon. Zijn vroege schilderijen, aanvankelijk in lijn met de verwachtingen van de Salon, veranderden geleidelijk toen hij het schilderen van landelijke taferelen en het dagelijks leven rechtstreeks uit de natuur omarmde, en zo een persoonlijkere en waarachtiger stijl ontwikkelde.

Pissarro werd een centrale figuur in de ontluikende impressionistische beweging. In 1873 speelde hij een belangrijke rol bij de oprichting van de "Société Anonyme des Artistes, Peintres, Sculpteurs et Graveurs", een coöperatie die onafhankelijke tentoonstellingen organiseerde. Hij was de enige kunstenaar die exposeerde op alle acht Parijse impressionistische tentoonstellingen, van 1874 tot 1886, waarmee hij zijn onwankelbare toewijding aan de groep toonde. Bekend om zijn wijsheid, vriendelijkheid en evenwichtige persoonlijkheid, werd hij vaak de "decaan van de impressionistische schilders" genoemd en fungeerde hij als mentor en vaderfiguur voor velen, waaronder Cézanne, die hem "een vader voor mij" noemde, en Paul Gauguin. Zijn werk concentreerde zich op landschappen en landelijke taferelen, waarbij hij vaak boeren en gewone mensen in natuurlijke omgevingen afbeeldde, weergegeven met gebroken penseelstreken en een helder palet om de vluchtige effecten van licht en atmosfeer vast te leggen.

De Frans-Duitse Oorlog (1870-71) dwong Pissarro, een Deens staatsburger, om met zijn gezin naar Londen te vluchten. Daar ontmoette hij kunsthandelaar Paul Durand-Ruel, die een cruciale supporter werd, en hernieuwde hij het contact met Monet. Blootstelling aan de werken van Britse landschapsschilders als Turner en Constable versterkte hun toewijding aan het schilderen en plein air. Bij zijn terugkeer in Frankrijk ontdekte Pissarro dat soldaten de meeste van de 1.500 schilderijen die hij had achtergelaten, hadden vernietigd – een verwoestend verlies voor zijn vroege impressionistische ontwikkeling. Onverschrokken vestigde hij zich opnieuw in Pontoise en later in Louveciennes, en bleef het Franse platteland schilderen. Hij raakte ook gefascineerd door Japanse prenten, die zijn composities beïnvloedden. Zijn huwelijk met Julie Vellay in 1871 bracht zeven kinderen voort, van wie er zes schilder werden, wat de artistieke omgeving weerspiegelt die hij cultiveerde.

Halverwege de jaren 1880, op 54-jarige leeftijd, omarmde Pissarro het neo-impressionisme (pointillisme), beïnvloed door Georges Seurat en Paul Signac. Enkele jaren experimenteerde hij met deze wetenschappelijke benadering van het aanbrengen van kleine kleurstippen om optische mengsels te creëren, waarmee hij zijn voortdurende verlangen naar artistieke vernieuwing demonstreerde. Hoewel deze fase relatief kort was, omdat hij het te beperkend vond om zijn "sensaties" vast te leggen, benadrukte het zijn open geest. In zijn latere carrière produceerde Pissarro belangrijke series stadslandschappen, met name gezichten op Parijs (Boulevard Montmartre, Gare Saint-Lazare), Rouen en Le Havre, vaak geschilderd vanuit hotelramen vanwege een terugkerende ooginfectie. Deze werken legden de dynamiek van het stadsleven vast met dezelfde gevoeligheid voor licht en atmosfeer die zijn landelijke taferelen kenmerkte.

Camille Pissarro stierf op 13 november 1903 in Parijs. Zijn nalatenschap reikt verder dan zijn indrukwekkende oeuvre, dat schilderijen, tekeningen en prenten omvat. Hij speelde een ongeëvenaarde rol in het bevorderen van de impressionistische en postimpressionistische bewegingen, niet alleen door zijn kunst, maar ook door zijn onwankelbare steun, begeleiding en aanmoediging van collega-kunstenaars. Zijn toewijding aan artistieke onafhankelijkheid, zijn verkenning van verschillende stijlen en zijn focus op het uitbeelden van de "gewone man" en de natuurlijke waarheid waren revolutionair. Pissarro's sterke anarchistische overtuigingen kleurden ook zijn empathische weergave van landarbeid en zijn kritiek op sociale ongelijkheden. Hij blijft een zeer gerespecteerde figuur, gevierd om zijn artistieke integriteit, zijn diepe menselijkheid en zijn blijvende invloed op de loop van de moderne kunst.