Πωλ Γκωγκέν

Ο Πωλ Γκωγκέν ήταν μια επιβλητική μορφή του Μετα-Ιμπρεσιονισμού, του οποίου η ζωή και η τέχνη καθορίστηκαν από μια αδιάκοπη αναζήτηση του πνευματικού και του «πρωτόγονου». Γεννημένος στο Παρίσι, η πρώιμη ζωή του σημαδεύτηκε από αναταραχές. Η οικογένειά του μετακόμισε στο Περού μετά το πραξικόπημα του 1848, μια εμπειρία που του ενέπνευσε μια δια βίου γοητεία για τους εξωτικούς πολιτισμούς. Αφού υπηρέτησε στο εμπορικό ναυτικό και στο Γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό, εγκαταστάθηκε σε μια άνετη ζωή ως χρηματιστής στο Παρίσι, παντρεύτηκε τη Μέτε-Σόφι Γκαντ και δημιούργησε οικογένεια. Το ενδιαφέρον του για την τέχνη, που πυροδοτήθηκε από τη συλλογή του κηδεμόνα του Γκυστάβ Αροζά, εξελίχθηκε από χόμπι σε πάθος. Άρχισε να ζωγραφίζει με τους Ιμπρεσιονιστές, υπό την καθοδήγηση του Καμίλ Πισαρό, και μάλιστα εξέθεσε μαζί τους στις αρχές της δεκαετίας του 1880.

Το χρηματιστηριακό κραχ του 1882 διέλυσε την αστική του ύπαρξη και λειτούργησε ως καταλύτης για την πλήρη αφοσίωσή του στην τέχνη. Αυτή η απόφαση οδήγησε σε οικονομική καταστροφή και στον οδυνηρό χωρισμό από τη γυναίκα του και τα πέντε παιδιά του. Μη μπορώντας να τους συντηρήσει, ξεκίνησε μια νομαδική ύπαρξη, ωθούμενος από την επιθυμία να ξεφύγει από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, τον οποίο θεωρούσε τεχνητό και διεφθαρμένο. Αυτή η αναζήτηση τον οδήγησε πρώτα στη Βρετάνη, συγκεκριμένα στην καλλιτεχνική αποικία του Ποντ-Αβέν. Εκεί, ξέκοψε αποφασιστικά από το παρατηρησιακό ύφος του Ιμπρεσιονισμού, το οποίο ένιωθε ότι του έλειπε συμβολικό βάθος και συναισθηματική δύναμη.

Στη Βρετάνη, ο Γκωγκέν ανέπτυξε το πρωτοποριακό του ύφος, γνωστό ως Συνθετισμός. Μαζί με καλλιτέχνες όπως ο Εμίλ Μπερνάρ, πρωτοπόρησε σε μια νέα οπτική γλώσสา που χαρακτηριζόταν από επίπεδες επιφάνειες με έντονα, μη-νατουραλιστικά χρώματα, ισχυρά περιγράμματα και απλοποιημένες φόρμες, εμπνευσμένες από τη λαϊκή τέχνη και τις ιαπωνικές ξυλογραφίες. Στόχος του ήταν να συνθέσει τη μορφή και το χρώμα με τη συναισθηματική ή πνευματική ιδέα πίσω από το θέμα, αντί να απεικονίζει απλώς την εξωτερική του εμφάνιση. Το θεμελιώδες έργο αυτής της περιόδου, «Το Όραμα μετά το Κήρυγμα (Η Πάλη του Ιακώβ με τον Άγγελο)» (1888), ενσαρκώνει τέλεια αυτή την προσέγγιση, απεικονίζοντας το εσωτερικό, πνευματικό όραμα των χωρικών γυναικών της Βρετάνης με μια ριζοσπαστική νέα αισθητική.

Στα τέλη του 1888, ο Γκωγκέν πέρασε εννέα ταραχώδεις εβδομάδες στην Αρλ με τον Βίνσεντ βαν Γκογκ. Η έντονη συνεργασία τους, που αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός «Εργαστηρίου του Νότου», ήταν γεμάτη καλλιτεχνικές και προσωπικές συγκρούσεις. Αν και και οι δύο καλλιτέχνες δημιουργούσαν βαθιά προσωπικά και εκφραστικά έργα, οι συγκρουόμενες ιδιοσυγκρασίες και οι φιλοσοφίες τους για την τέχνη οδηγούσαν σε έντονες διαμάχες. Η συνεργασία έληξε δραματικά με την ψυχική κατάρρευση και τον αυτοακρωτηριασμό του βαν Γκογκ. Αν και σύντομη, η περίοδος στην Αρλ ήταν απίστευτα παραγωγική και εδραίωσε περαιτέρω την απομάκρυνση του Γκωγκέν από τον Ιμπρεσιονισμό, όπως φαίνεται σε έργα όπως «Ο Κίτρινος Χριστός».

Η νοσταλγία του για έναν προ-βιομηχανικό παράδεισο τον οδήγησε τελικά στη Γαλλική Πολυνησία. Το 1891, έπλευσε για την Ταϊτή, αναζητώντας να βυθιστεί σε αυτό που φανταζόταν ως έναν ανέγγιχτο, αυθεντικό πολιτισμό. Αν και απογοητευμένος από την έκταση της γαλλικής αποικιοκρατίας, δημιούργησε εκεί τα πιο εμβληματικά του έργα, αντλώντας έμπνευση από τη ζωή, τη μυθολογία και την πνευματικότητα της Πολυνησίας. Οι πίνακές του από αυτή την περίοδο, όπως το «Το Πνεύμα των Νεκρών Αγρυπνά» (1892) και «Δύο Γυναίκες από την Ταϊτή» (1899), είναι φημισμένοι για τα ζωντανά, αρμονικά χρώματά τους και την υποβλητική, συμβολική τους δύναμη. Μετά από μια σύντομη και ανεπιτυχή επιστροφή στη Γαλλία, έπλευσε πίσω στον Ειρηνικό, εγκαθιστάμενος τελικά στις Νήσους Μαρκέζας.

Ο Γκωγκέν πέρασε τα τελευταία του χρόνια στις Μαρκέζες, μαστιζόμενος από ασθένειες και φτώχεια, αλλά συνεχίζοντας να παράγει βαθυστόχαστα έργα, συμπεριλαμβανομένης της μνημειώδους αλληγορίας «Από Πού Ερχόμαστε; Τι Είμαστε; Πού Πάμε;» (1897). Πέθανε το 1903, με τη μεγαλοφυΐα του να μην έχει αναγνωριστεί πλήρως εν ζωή. Μεταθανάτια, η φήμη του εκτοξεύτηκε. Η ριζοσπαστική χρήση του χρώματος και της φόρμας από τον Γκωγκέν, η απόρριψη των δυτικών συμβάσεων και η πρωτοπορία του στον Πριμιτιβισμό είχαν βαθιά επίδραση στην τέχνη του 20ού αιώνα, επηρεάζοντας άμεσα κινήματα όπως ο Φωβισμός και ο Κυβισμός και καλλιτέχνες όπως ο Ανρί Ματίς και ο Πάμπλο Πικάσο, διασφαλίζοντας την κληρονομιά του ως επαναστατική δύναμη στη σύγχρονη τέχνη.