Paul Gauguin

Paul Gauguin was een imposante figuur van het postimpressionisme, wiens leven en kunst werden gedefinieerd door een onophoudelijke zoektocht naar het spirituele en het 'primitieve'. Geboren in Parijs, werd zijn vroege leven gekenmerkt door onrust; zijn familie verhuisde naar Peru na de staatsgreep van 1848, een ervaring die hem een levenslange fascinatie voor exotische culturen bijbracht. Na dienst te hebben gedaan in de koopvaardij en de Franse marine, vestigde hij zich in een comfortabel leven als beursmakelaar in Parijs, trouwde met Mette-Sophie Gad en stichtte een gezin. Zijn interesse in kunst, aangewakkerd door de collectie van zijn voogd Gustave Arosa, groeide van een hobby uit tot een passie. Hij begon te schilderen met de impressionisten, onder mentorschap van Camille Pissarro, en exposeerde zelfs met hen in het begin van de jaren 1880.

De beurscrash van 1882 verbrijzelde zijn bourgeois bestaan en was de katalysator voor zijn volledige toewijding aan de kunst. Deze beslissing leidde tot financiële ondergang en de pijnlijke scheiding van zijn vrouw en vijf kinderen. Onmachtig om hen te onderhouden, begon hij aan een nomadisch bestaan, gedreven door de wens om te ontsnappen aan de Europese beschaving, die hij als kunstmatig en corrupt beschouwde. Deze zoektocht bracht hem eerst naar Bretagne, met name de kunstenaarskolonie van Pont-Aven. Hier brak hij resoluut met de observerende stijl van het impressionisme, die hij vond dat symbolische diepte en emotionele kracht miste.

In Bretagne ontwikkelde Gauguin zijn baanbrekende stijl die bekend staat als het synthetisme. Samen met kunstenaars als Émile Bernard was hij een pionier van een nieuwe beeldtaal die werd gekenmerkt door vlakke velden van gedurfde, niet-naturalistische kleuren, sterke contouren en vereenvoudigde vormen, geïnspireerd door volkskunst en Japanse prenten. Zijn doel was om vorm en kleur te synthetiseren met het emotionele of spirituele idee achter het onderwerp, in plaats van alleen het uiterlijk ervan weer te geven. Het baanbrekende werk uit deze periode, *Visioen na de preek (Jakobs worsteling met de engel)* (1888), vat deze aanpak perfect samen en portretteert de innerlijke, spirituele visie van Bretonse boerinnen met een radicaal nieuwe esthetiek.

Eind 1888 bracht Gauguin negen tumultueuze weken door in Arles met Vincent van Gogh. Hun intense samenwerking, bedoeld om een 'Atelier van het Zuiden' op te richten, was beladen met artistieke en persoonlijke conflicten. Hoewel beide kunstenaars diep persoonlijke en expressieve werken creëerden, leidden hun botsende temperamenten en filosofieën over kunst tot verhitte discussies. Het partnerschap eindigde dramatisch met de mentale instorting en zelfverminking van Van Gogh. Hoewel kort, was de periode in Arles ongelooflijk productief en versterkte het Gauguins vertrek uit het impressionisme verder, zoals te zien is in werken als *De gele Christus*.

Zijn verlangen naar een pre-industrieel paradijs leidde hem uiteindelijk naar Frans-Polynesië. In 1891 zeilde hij naar Tahiti, op zoek naar onderdompeling in wat hij zich voorstelde als een ongerepte, authentieke cultuur. Hoewel teleurgesteld door de omvang van de Franse kolonisatie, creëerde hij daar zijn meest iconische werken, gebaseerd op het Polynesische leven, de mythologie en de spiritualiteit. Zijn schilderijen uit deze periode, zoals *De geest van de doden waakt* (1892) en *Twee Tahitiaanse vrouwen* (1899), staan bekend om hun levendige, harmonieuze kleuren en hun evocatieve, symbolische kracht. Na een korte en onsuccesvolle terugkeer naar Frankrijk, zeilde hij terug naar de Stille Oceaan en vestigde zich uiteindelijk op de Marquesaseilanden.

Gauguin bracht zijn laatste jaren door op de Marquesaseilanden, geplaagd door ziekte en armoede, maar bleef diepgaande werken produceren, waaronder de monumentale allegorie *Waar komen wij vandaan? Wie zijn wij? Waar gaan wij naartoe?* (1897). Hij stierf in 1903, zijn genie werd tijdens zijn leven niet volledig erkend. Postuum steeg zijn reputatie enorm. Gauguins radicale gebruik van kleur en vorm, zijn afwijzing van westerse conventies en zijn pionierswerk in het primitivisme hadden een diepgaande invloed op de 20e-eeuwse kunst, en beïnvloedden direct bewegingen als het fauvisme en het kubisme en kunstenaars als Henri Matisse en Pablo Picasso, waardoor zijn nalatenschap als een revolutionaire kracht in de moderne kunst werd verzekerd.